تراژدی قتل الهه حسین نژاد

 خودروی عبوری، گوشی موبایل و زن سه کلیدواژه اصلی این ماجرا هستند که هریک به نوعی با نبود امنیت در تراژدی قتل الهه حسین نژاد گره خورده‌اند. چرا مساله «خودروی عبوری» با وجود سیستم حمل و نقل و تاکسی‌های اینترنتی آن‌هم بدون ساماندهی و نظارت هنوز موضوعیت دارد؟ چرا گوشی موبایل در جامعه ما زمینه‌ساز زورگیری است؟ چرا یک زن تا بدین‌حد آسیب‌پذیر است؟

در مارس ۲۰۲۱، سارا اورارد، زن ۳۳ ساله بریتانیایی، هنگام پیاده‌روی شبانه از خانه‌ی یکی از دوستانش به خانه‌ی خود ربوده، مورد تعرض یک افسر پلیس قرار گرفت و به قتل رسید. این حادثه به‌شدت افکار عمومی را جریحه‌دار کرد اما آنچه این مساله را مهم‌تر بود، آن بود که این جریحه‌دارشدن به سیاست‌گذاری راه یافت.

در مورد سارا اورارد، مردم فهمیدند که مسئله فقط قاتل نیست، بلکه زنگ خطری برای کل ساختار اجتماعی‌ست. پرسش اصلی این بود:«چرا یک زن، در پایتخت بریتانیا، نمی‌تواند شبانه از خانه‌ی دوستش تا خانه‌ی خودش پیاده برود، بی‌آنکه قربانی شود؟»

دولت بریتانیا، به‌ویژه وزارت کشور، مجموعه‌ای از اقدامات را در پاسخ آغاز کرد: بررسی جدی‌تر پیشینه‌و روان‌سنجی پلیس ،اختصاص بودجه برای آموزش جنسیت‌محور ، افزایش نورپردازی در فضاهای شهری، ایجاد خط گزارش خشونت‌های خیابانی علیه زنان، ارتقای قانونی مفهوم «آزار خیابانی» به یک جرم رسمی و آموزش زنان برای مواقع خطر.

در ایران، متأسفانه چنین فجایعی اغلب تنها به‌عنوان یک مسئله‌ی کیفری بررسی می‌شوند و پس از دستگیری و قصاص، پرونده از نظر جامعه بسته می‌شود. اما اگر بخواهیم قتل الهه تبدیل به گفتمانی برای سیاست‌گذاری امنیت زنان شود، باید مسیر مشابهی را طی کرد:

باید الهه را به یک چهره‌ی انسانی تبدیل کرد، نه صرفاً یک عدد یا پرونده در آمار جنایت. حکومت، جامعه و گروه‌های نخبه و مرجع باید بر گفتمان امنیت زنان در فضاهای عمومی تمرکز کنند. نه با شعارهای انتقام‌جویانه، بلکه با مطالبه‌گری برای تغییر سیاست‌هایی چون جرم‌انگاری رویکردها و سخنانی که به نحوی از انحاء سبب ترویج خشونت به ویژه علیه زنان می‌شود، شفافیت و نظارت جدی بر تاکسی‌های اینترنتی و خودروهای عبوری و بررسی دقیق روانی و پیشینه آنان، آموزش مهارت‌های پیشگیرانه و سواد جنسیتی در مدارس و رسانه‌ها، آموزش زنان، گسترش سیستم‌های نظارتی برای امنیت شهروندان به ویژه زنان در فضاهای شهری از دیگر عناصر ضروری در این مسیر است.

نویسندگان باید بنویسند، دانشگاهیان باید تحلیل کنند، قانون‌گذاران باید بشنوند، و نهادهای دولتی باید مسئولیت‌‌پذیر باشند. تا زمانی که قتل زن جوانی به موضوعی برای تصویب طرح، اختصاص بودجه، یا اصلاح قانون تبدیل نشود، تغییری رخ نخواهد داد.

ماجرای سارا اورارد نشان داد که چگونه می‌توان از دل یک زخم، چراغی روشن کرد. اگر قتل الهه نیز قرار است چیزی بیش از تیتر تلخ یک روزنامه باشد، باید آن را بهانه‌ای برای تأمل، بیداری، و تغییر قرار دهیم.

برای آنکه امنیت زنان به گفتمان سیاست‌گذاری تبدیل شود، باید این پرسش ساده جدی گرفته شود که «چگونه یک زن می‌تواند بی‌هراس، زندگی طبیعی در فضای جامعه داشته باشد؟» و پاسخش را نه صرفا در اجرای مجازات، بلکه در اصلاح ساختارها، آموزش عمومی و بازسازی اعتماد عمومی جست‌وجو کرد.